Stymulacja jajników podczas procedury In Vitro ma na celu pobudzenie ich do produkcji większej liczby komórek jajowych. Nie każdy z pęcherzyków rosnących podczas stymulacji będzie zawierał komórkę jajową, co więcej nie każda komórka jajowa po zapłodnieniu przekształci się w zarodek, dlatego konieczne jest uzyskanie większej liczby komórek. W wyniku stymulacji przeważnie uzyskuje się od kilku do kilkunastu komórek jajowych.

Zwykle konieczne jest od 8 do 14 dni stymulacji. Podczas stymulacji jajników przez pewien okres podaje się leki tłumiące aktywność hormonalną przysadki mózgowej, a następnie leki stymulujące wzrost pęcherzyków jajnikowych. Podczas stymulacji monitorowany jest poziom hormonów, estradiolu i progesteronu (poprzez badanie krwi) oraz wzrost pęcherzyków (poprzez USG).

Czasami część cykli zostaje przerwanych przed punkcją jajników. Jest wiele przyczyn takiej sytuacji, najczęstsza z nich to zatrzymanie wzrostu i rozwoju pęcherzyków. Częstość występowania tego rodzaju słabej odpowiedzi na stymulację jajników wzrasta wraz z wiekiem pacjentki, szczególnie około 40. roku życia. W takich sytuacjach przy kolejnych stymulacjach, należy rozważyć alternatywną strategię podawania leków.

Na podstawie monitoringu stymulacji, lekarz ocenia moment, w którym pęcherzyki w jajnikach osiągną odpowiedni stan dojrzałości (tj. ok. 17-20 mm średnicy). Wtedy zaleca Pacjentce przyjęcie zastrzyku wywołującego owulację. Należy go przyjąć o konkretnej porze, wskazanej przez lekarza, najczęściej około 36 godzin po podaniu leku odbywa się zabieg pobrania komórek jajowych (tzw. punkcja).

Pobranie dojrzałych komórek jajowych (oocytów) odbywa się poprzez zabieg, zwany punkcją jajników. Procedura polega na pobraniu oocytów za pomocą specjalnej igły punkcyjnej przez sklepienie pochwy, pod stałą kontrolą USG. Zabieg nie wymaga żadnego nacięcia, jest przeprowadzany przezpochwowo. Wykonuje się go zwykle około 36 godzin po zastrzyku hCG, wywołującego owulację.

Zabieg trwa około 10-20 minut i jest przeprowadzany przy krótkotrwałym znieczuleniu w warunkach sali zabiegowej w obecności ginekologa i anestezjologa. Bezpośrednio po zabiegu płyn z komórkami jajowymi dostarczany jest do laboratorium IVF, a Pacjentka jest wybudzana i około godziny przebywa w sali pozabiegowej.

W dniu punkcji u części kobiet występują dolegliwości o charakterze skurczy odczuwanych dołem brzucha, ustępują one zwykle dnia następnego. Uczucie ucisku wewnątrz jamy brzusznej może utrzymywać się do kilku dni, gdyż po punkcji jajniki nadal pozostają powiększone.

Po uzyskaniu komórek jajowych dokonuje się oceny ich dojrzałości i jakości. Dojrzałe komórki są umieszczane w płynie hodowlanym a następnie w inkubatorze, gdzie oczekują na połączenie z plemnikiem.

W tym samym czasie, z nasienia oddanego przez mężczyznę (lub w razie dawstwa, z banku nasienia) izoluje się plemniki.

W zależności od wskazań, zapłodnienie uzyskuje się poprzez:

• Zapłodnienie klasyczne In Vitro (IVF) – po pobraniu komórek jajowych, dodaje się do nich odpowiednio przygotowane nasienie i poddaje procesowi inkubacji.
• Mikromanipulacja (ICSI) – komórki jajowe zostają oczyszczone z otaczających komórek pęcherzykowych. Następnie do wnętrza każdej komórki jajowej za pomocą cienkiej pipety zostaje wprowadzony pojedynczy plemnik (mikroiniekcja).
• IMSI jest udoskonaloną metodą mikroiniekcji, która polega na specjalnym wyselekcjonowaniu plemnika przed wprowadzeniem do komórki jajowej.

W każdym przypadku zapłodnienia in vitro, komórki zostają umieszczone w specjalnej pożywce hodowlanej w inkubatorze, w temperaturze 37°C, przy podwyższonym stężeniu dwutlenku węgla i obniżonym stężeniu tlenu.

W rzadkich przypadkach do zapłodnienia nie dochodzi w ogóle, nawet pomimo zastosowania ICSI.

Kolejnego dnia, czyli po około 18 godzinach od zapłodnienia, ocenia się, czy przebieg procesu In Vitro był prawidłowy. W wyniku zastosowania techniki ICSI/IMSI skuteczność pierwszego etapu zapłodnienia wynosi 70-80%. Zespół embriologów wnikliwie obserwuje zarodki przez kolejne dni. W każdym zarodku określana jest liczba komórek oraz jego morfologia.

W dwa dni po zapłodnieniu komórki jajowej, w wyniku podziałów komórkowych powstaje składający się z 2 do 4 komórek zarodek.

Trzeciego dnia hodowli prawidłowo rozwijający się zarodek zawiera 6 do 10 komórek.

Od 5 dnia wewnątrz zarodka formuje się wypełniona płynem jama oraz zaczyna się formować łożysko oraz tkanki płodowe. Zarodek w tej fazie rozwoju nazywany jest BLASTOCYSTĄ.

Pomiędzy 3. a 5. dniem hodowli 1-2 zarodki wprowadzane są do jamy macicy przy użyciu specjalnego cewnika. Zabieg embriotransferu jest bezbolesny, wykonywany pod kontrolą USG, przy wypełnionym pęcherzu moczowym. Po transferze Pacjentka pozostaje na fotelu ginekologicznym przez około 20 minut.

Jeśli w trakcie procedur in vitro, uda się uzyskać więcej zarodków, zazwyczaj sugerowane jest wykonanie transferu w piątej dobie hodowli, kiedy zarodki osiągają już zaawansowane stadium rozwoju – stadium blastocysty.

Jeżeli dalszy rozwój w jamie macicy przebiega prawidłowo zarodek wykluwa się z otaczającej go osłonki przejrzystej i implantuje/zagnieżdża się w błonie śluzowej jamy macicy. Do implantacji dochodzi między 6 a 10 dniem po pobraniu komórek jajowych.

DODATKOWE TECHNIKI PRZY EMBRIOTRANSFERZE:

• AH (assisted hatching) —procedura In Vitro, podczas której tuż przed transferem zarodka nacina się jego otoczkę, przez co może on łatwiej się z niej wydostać i zaimplantować w endometrium.
• EMBRYO GLUE substancja, która może poprawić skuteczność implantacji, pomagająca w zagnieżdżeniu się zarodka.

Wszystkie zarodki, które nie zostały podane podczas embriotransferu, a w 5. lub 6. dobie hodowli osiągnęły zaawansowane stadium rozwoju, zostają zamrożone. Należy pamiętać, że nie z każdej zapłodnionej komórki rozwinie się blastocysta, część zarodków nie rozwinie się prawidłowo.

Prawidłowe zarodki są mrożone najbardziej skuteczną metodą – poprzez witryfikację, polegającą na sprowadzeniu ich do temperatury ciekłego azotu (196°C). Zamrożenie zarodków nie wpływa w żaden sposób na ich potencjał rozwojowy. Proces zamrażania jest do tego stopnia bezpieczny, że procent ciąż po embriotransferach mrożonych zarodków jest taki sam jak po embriotransferach zarodków „świeżych”.

Dzięki systemowi mikroskopów-kamer, możliwa jest ciągła obserwacja rozwoju zarodków, bez ich wyjmowania z inkubatora. Kamera wykonuje zdjęcia co 5 minut. Aktualny stan hodowli widoczny jest na monitorze. Zarodki nie są wyjmowane z inkubatora aż do dnia embriotransferu, przez co redukuje się do minimum wpływ czynników zewnętrznych na hodowlę.

• zapewnienie niezmiennych i niezaburzonych warunków hodowlanych,
• pozwala na ciągły monitoring rozwoju zarodków oraz znacznie zwiększa obiektywną ocenę i selekcję rozwoju zarodków,
• wykluczenie pewnych nieprawidłowości w rozwoju zarodkowym,
• wybór najlepiej rokującego zarodka do embriotransferu,
• zwiększenie szansy powodzenia procedury IVF – zwłaszcza po podaniu jednego zarodka,
• obniżenie odsetka poronień,
• ciągła obserwacja zarodków daje kolosalną wiedzę o dynamice i prawidłowości pierwszych podziałów komórkowych, co pozwala lepiej ocenić szanse na ciążę,
• udostępnienie Pacjentom nagrania przedstawiającego cały proces rozwoju zarodków — od momentu połączenia gamet do dnia embriotransferu/mrożenia.