Badania immunologiczne

Ocena i postępowanie u par z nawracającymi poronieniami (recurrent pregnancy loss – RPL) i nawracającym brakiem implantacji zarodków (recurrent implantation failure – RIF) jest często trudnym wyzwaniem dla lekarza, jak i pacjenta. Dla pacjenta utrata jednej a szczególnie kilku ciąż bez urodzenia zdrowego dziecka jest emocjonalnie dużym i uciążliwym napięciem, spowodowanym zwłaszcza nieokreślonymi przyczynami oraz niepewną prognozą tej sytuacji. Z kolei lekarz musi zaproponować serię testów i opcji leczenia, które niestety nie gwarantują urodzenia zdrowego dziecka. Nawykowe poronienia i brak implantacji zarodków stanowią problem, ale równocześnie u 5% par chcących posiadać potomstwo występują znaczne zaburzenia reprodukcyjne, które dotyczą nie tylko kobiet, ale i ich partnerów. W odniesieniu do RPL i RIF nasza wiedza jest skąpa i u około 50% pozostaje nadal bez wyjaśnienia.

Przyczyny i ryzyko RPL

W około 50% przypadków możemy zdefiniować przyczyny i ryzyko RPL i zaburzeń płodności tj.:

zaawansowany wiek matki,
anomalie genetyczne,
niektóre przeciwciała matczyne,
zaburzenia endokrynologiczne,
anomalie budowy macicy.

Znaczenie endometrium a zmiany immunologiczne

Obecne dane wskazują na zasadniczą rolę endometrium, którego włączenie się w immunologiczny dialog pomiędzy matką a zapłodnioną komórką jajową (zarodkiem) stanowi podstawę rozwoju i utrzymania ciąży. Zmiany immunologiczne występujące na styku matka-płód w obrębie endometrium we wczesnych fazach ciąży są bardzo złożone, angażując wiele rodzajów komórek immunologicznych i molekuł o właściwościach immunoregulujących.

Wiemy, że duża część przypadków RPL, RIF i zaburzeń płodności jest związana z etiologią immunologiczną poprzez przewlekłe zaburzenia wielu immunologicznych ścieżek. W tym kontekście istotną rolę odgrywa endometrium. RPL i zaburzenia implantacji zarodków w macicy w przebiegu naturalnego poczęcia, jak i technik wspomaganego rozrodu (in vitro) są ściśle ze sobą skorelowane. Wpływ procesów immunologicznych na rozwój ciąży rozpoczyna się już od zapłodnienia komórki jajowej i jego zaburzony przebieg prowadzi do niepowodzeń ciążowych.

Rola komórek NK (natural killers) w początkowym etapie rozwoju ciąży

NK (natural killers) komórki należą do populacji limfocytów i ich główną rolą jest zabijanie zmienionych komórek np. nowotworowych czy zakażonych wirusami. Uczestniczą one również w procesach immunoregulacji i nadzoru immunologicznego np. w procesach rozrodu. Miejscem znacznej akumulacji komórek NK jest błona śluzowa macicy w II fazie cyklu menstruacyjnego (po owulacji) oraz doczesna w początkowym okresie ciąży. Wkrótce po implantacji do doczesnej zaczyna napływać szczególna populacja komórek NK (uNK) i będą one obecne w dużej liczbie przez cały pierwszy trymestr po czym stopniowo zanikają. Obserwacje te sugerują że rola komórek NK jest ściśle związana z początkowymi etapami rozwoju ciąży a przede wszystkim z rozwojem prawidłowego unaczynienia łożyska.